Leonid Grossman'ın kaleminden çıkan bu Dostoyevski biyografisi, salt bir yaşam öyküsü sunmanın çok ötesine geçerek, bir dehanın entelektüel ve ruhsal portresini çizen anıtsal bir eser olarak kabul edilir. Grossman, okuru kuru bir kronolojik takibin içine hapsetmek yerine, Dostoyevski'nin hayatını adeta kendi başına epik bir Rus romanı gibi kurgular; her bölüm, yazarın yaşamındaki dönüm noktalarını, onu şekillendiren trajedileri ve ruhsal krizleri, ileride yaratacağı ölümsüz karakterlerin sancılı doğum süreçleriyle iç içe geçirerek anlatır. Eserin temel gücü, Dostoyevski'nin kişisel deneyimleri ile sanatsal üretimi arasındaki o ayrılmaz, neredeyse mistik bağı gözler önüne sermesindeki başarısıdır. Bu kitapta mektuplar, çağdaşlarının tanıklıkları, dönemin siyasi çalkantıları ve yazarın kendi not defterlerindeki karalamalar, birbirinden ayrılmaz bir bütün halinde, devasa bir edebi fresk gibi sunulur. Grossman için Dostoyevski, hayatının her anını felsefi bir sorgulama alanına dönüştüren, yaşadığı her trajediyi ve her buhranı romanlarının potasında eriterek evrensel insanlık sorularına dönüştüren bir 'romancı-filozof'tur. Bu yüzden eser, okura sadece olayların bir dökümünü sunmakla kalmaz, aynı zamanda bir zihnin coğrafyasında, fikirlerin ve tutkuların nasıl çarpışarak "Suç ve Ceza"yı ya da "Karamazov Kardeşler"i doğurduğuna tanıklık etme imkânı verir. Bu, bir adamın hayat hikâyesinden çok, modern ruhun en karmaşık bilmecelerinden birinin kökenlerine yapılan derin ve sarsıcı bir yolculuktur.
|
