Joseph Frank'ın devasa Dostoyevski biyografisi, tek bir adamın psikolojik portresini çizmekten çok, bir çağın entelektüel ve kültürel haritasını çıkaran bir arkeoloji çalışması gibidir. Bu eserde Dostoyevski, vakum içinde yazan yalnız bir dâhi olarak değil, kendi zamanının en ateşli felsefi, siyasi ve ruhsal tartışmalarının tam merkezinde duran, onlarla diyalog kuran, onlara cevap veren ve eserlerini bu diyalog üzerine inşa eden bir düşünür olarak konumlandırılır. Beş cilde yayılan bu anıtsal çalışma, yazarın kişisel yaşam öyküsünü, Rusya'nın toplumsal dönüşümlerini ve Avrupa'daki fikir akımlarını birbirinden ayrılmaz bir doku halinde örer; Frank için Dostoyevski'nin bir romanındaki karakterin ağzından dökülen bir felsefi tiradı anlamak, yazarın o sırada hangi dergileri okuduğunu, hangi siyasi olaylara tanıklık ettiğini ve hangi Batılı düşünürlerle zihninde hesaplaştığını bilmekle mümkündür. Dolayısıyla romanlar, sadece yazarın iç dünyasının birer yansıması değil, aynı zamanda 19. yüzyıl Rusya'sının ruhunu kemiren nihilizm, ütopik sosyalizm ve inanç krizi gibi meselelere verilmiş sanatsal ve felsefi yanıtlardır. Frank'ı okumak, yalnızca bir adamın hayatını öğrenmek değil, onun dehasının merceğinden bütün bir medeniyetin doğuş sancılarına ve ahlaki buhranlarına tanıklık etmektir. Bu, sabır ve adanmışlık gerektiren, ancak tamamlandığında okurunu sadece bir yazar hakkında değil, aynı zamanda fikirlerin tarihi hakkında da derin bir vukuf sahibi yapan, alanındaki mutlak ölçüt olarak kabul edilen bir başyapıttır.
|
